ویتامین ب ۶ (Vitamin B6) – پیریدوکسین
ویتامین ب ۶ که با نام پیریدوکسین نیز شناخته می‌شود، یکی از ویتامین‌های محلول در آب خانواده B کمپلکس است. این ویتامین نقش حیاتی در بیش از صد واکنش آنزیمی بدن ایفا می‌کند و به‌طور مستقیم در متابولیسم پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها دخالت دارد. ویتامین ب ۶ همچنین در سنتز انتقال‌دهنده‌های عصبی و هموگلوبین نقشی کلیدی دارد.
ویژگی‌ها و اشکال مختلف
- شکل‌های فعال: پیریدوکسین، پیریدوکسال و پیریدوکسامین.
- شکل فعال کوآنزیمی: پیریدوکسال-۵-فسفات (PLP).
- محلول در آب و حساس به نور و حرارت.
نقش‌ها و فواید
ویتامین ب ۶ برای عملکرد طبیعی بدن ضروری است. این ویتامین در سنتز انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین و دوپامین نقش دارد و در تنظیم خلق و خو و سلامت روان مؤثر است. همچنین در تشکیل هموگلوبین و تولید گلبول‌های قرمز، کاهش سطح هموسیستئین (عامل خطر بیماری‌های قلبی) و تقویت سیستم ایمنی نقش مهمی ایفا می‌کند.
منابع غذایی
- گوشت مرغ و ماهی.
- جگر و گوشت قرمز.
- موز و سیب‌زمینی.
- حبوبات مانند نخود و عدس.
- غلات کامل و آجیل‌ها.
علائم کمبود
کمبود ویتامین ب ۶ می‌تواند علائمی مانند تحریک‌پذیری عصبی، افسردگی، گیجی، التهاب زبان (گلاسیت)، ترک‌خوردگی گوشه لب‌ها و کم‌خونی میکروسیتیک ایجاد کند. در نوزادان، کمبود شدید ممکن است منجر به تشنج شود. گروه‌های در معرض خطر شامل سالمندان، افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی، و کسانی که داروهای خاص (مانند ایزونیازید یا هیدرالازین) مصرف می‌کنند، هستند.
مصرف مکمل و ایمنی
مکمل‌های پیریدوکسین معمولاً برای درمان یا پیشگیری از کمبود و در شرایط خاص مانند سندرم تونل کارپال، تهوع بارداری یا برخی بیماری‌های عصبی تجویز می‌شوند. مصرف بیش از حد (دوزهای بسیار بالا و طولانی‌مدت) ممکن است باعث آسیب عصبی محیطی و بی‌حسی اندام‌ها شود، بنابراین باید با نظر پزشک مصرف گردد.
جمع‌بندی
ویتامین ب ۶ یا پیریدوکسین یکی از ضروری‌ترین ویتامین‌های گروه B است که برای سلامت اعصاب، خون و متابولیسم بدن اهمیت فراوانی دارد. دریافت کافی آن از طریق رژیم غذایی متنوع یا در صورت نیاز مکمل‌ها، نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها و ارتقای سلامت عمومی ایفا می‌کند.