سدیم آزید (Sodium azide) چیست؟
سدیم آزید یک ترکیب معدنی با فرمول NaN₃ است که به صورت پودر سفید کریستالی پایدار در شرایط خشک وجود دارد. این ترکیب از نظر ساختاری شامل سه اتم نیتروژن متصل به یک اتم سدیم است و ویژگی بارز آن تولید سریع گاز نیتروژن در شرایط تجزیه می‌باشد.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی
- جرم مولکولی 65.01 g/mol.
- چگالی 1.846 g/cm³ در حالت جامد.
- دمای ذوب حدود 275 درجه سانتی‌گراد (همراه با تجزیه).
- دمای جوش نزدیک به 300 درجه سانتی‌گراد (همراه با تجزیه و آزادسازی N₂).
- انحلال‌پذیری متوسط در آب (41.7 g/L در 20 °C) و قابلیت حل در متانول.
ساختار و ویژگی‌های خاص
یون آزید (N₃⁻) یک آنیون خطی با ساختار رزونانسی است که پایداری نسبی بالایی در شرایط معمولی دارد. این ویژگی سبب شده که سدیم آزید به عنوان منبع یون آزید در واکنش‌های سنتزی و مطالعات شیمی آلی-معدنی اهمیت داشته باشد. در شرایط حرارتی یا کاتالیزوری، این ترکیب به سرعت تجزیه شده و گاز نیتروژن آزاد می‌کند.
کاربردهای علمی و تحقیقاتی
سدیم آزید در آزمایشگاه‌ها به‌عنوان نگهدارنده محلول‌ها و بافرهای بیوشیمیایی استفاده می‌شود. در شیمی سنتزی، به‌عنوان منبع گروه آزید برای تولید ترکیبات آلی-آزیدی و هتروسیکل‌ها کاربرد دارد. این ترکیب همچنین در صنایع شیمیایی و تحقیقاتی برای تولید مواد خاص و به عنوان استاندارد تحلیلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اطلاعات تکمیلی
به دلیل ساختار ساده و در عین حال واکنش‌پذیری ویژه، سدیم آزید یکی از ترکیبات پرکاربرد در شیمی معدنی و بیوشیمی است. این ماده در پژوهش‌های دانشگاهی و صنعتی به عنوان منبع مطمئن آزید شناخته می‌شود و در کتب مرجع شیمی به‌عنوان ترکیبی کلیدی ذکر شده است.