نیکوتین

نیکوتین (Nicotine) چیست؟

نیکوتین ترکیب آلی از گروه آلکالوئیدها با فرمول C₁₀H₁₄N₂ است که به‌طور طبیعی در گیاهان خانواده سولاناسه و به‌ویژه در تنباکو یافت می‌شود. این ماده به‌صورت مایع روغنی بی‌رنگ تا قهوه‌ای روشن وجود دارد و به دلیل خاصیت محرک سیستم عصبی مرکزی، شناخته‌شده‌ترین آلکالوئید در صنایع دخانیات است.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی

• جرم مولکولی: 162.23 گرم بر مول.
• چگالی در دمای 20 درجه سانتی‌گراد: حدود 1.01 g/cm³.
• دمای ذوب: حدود -79 درجه سانتی‌گراد.
• دمای جوش: حدود 247 درجه سانتی‌گراد.
• انحلال‌پذیری: به‌طور کامل در آب، اتانول و بسیاری از حلال‌های آلی.
• ضریب شکست (n20/D): حدود 1.528.
• دارای دو مقدار pKa برابر با 3.12 و 7.84 که بیانگر خاصیت بازی قوی آن است.
• فشار بخار پایین (0.04 mmHg در 25 °C) که نشان‌دهنده فرّاریت متوسط آن است.

خواص و کاربردهای علمی

نیکوتین یک باز مایع آلی است که در تحقیقات شیمیایی و دارویی کاربرد دارد. این ماده به‌عنوان پیش‌ماده در سنتز متابولیت‌های نیکوتین مانند کوتینین مورد مطالعه قرار می‌گیرد. همچنین در علوم اعصاب و فیزیولوژی به دلیل اثرگذاری مستقیم بر گیرنده‌های نیکوتینی استیل‌کولین، موضوع پژوهش‌های فراوانی است.

اطلاعات تکمیلی

نیکوتین به‌صورت صنعتی از استخراج تنباکو یا سنتز شیمیایی به‌دست می‌آید. این ماده یکی از شناسه‌های شیمیایی مهم در صنایع مرتبط با دخانیات و مطالعات داروسازی است. به‌دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی مشخص، نیکوتین در آزمایشگاه‌ها به‌عنوان یک استاندارد تحلیلی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.